კინოხელოვნება (ბერძნულად kineo – „ვმოძრაობ”)არის ვიზუალური ხელოვნების დარგი, რომლისნაწარმოებები იქმნება რეალური, ინსცენირებულიან მულტიპლიკაციის საშუალებებით შექმნილიმოვლენების შესახებ.
კინოხელოვნება გაჩნდა მე–20 საუკუნეში, რომლისკონცეფცია არის შავ–თეთრი ან ფერადი „მოძრავინახატების“ პროეცირება ეკრანზე.კინოხელოვნებაში ხდება ლიტერატურის, თეატრისდა სახვითი ხელოვნებისა და მუსიკის სინთეზიმისთვის დამახასიათებელი გამოხატვისსაშუალებებით, რომელთაგან უმთავრესიაკინოგამოსახულების ფოტოგრაფიული ბუნება დამონტაჟი. ხელოვნების ეს დარგი თითქმისმთლიანად არის დამოკიდებული ტექნიკურგანვითარებაზე, მათ შორის ფოტოგრაფიების მოძრაობის, პროექცირების,გახმოვანების, კინოფირების დამუშავებისა და გამჟღავნების ტექნოლოგიებზე.
კინოხელოვნება განუყოფლად არის დაკავშირებული კინოინდუსტრიასთან,რომელიც აწარმოებს კინოაპარატურას, გადასაღებ, გადამამრავლებელ,სადემონსტრაციო და სხვა ტექნოლოგიურ მოწყობილობებს. კინოხელოვნებისა დაკინოინდუსტრიის ერთობლიობას კინემატოგრაფია ეწოდება.
კინოს დაბადების თარიღად 1895 წელს მიიჩნევენ, ზოგჯერ კინოს დაბადებისდღესაც მიუთითებენ – 1895 წლის 28 დეკემბერს. ამ დღეს ოგიუსტ და ლუილიუმერებმა სინემატოგრაფის, ანუ ,,ცოცხალი ფოტოგრაფიის” სადემონსტრაციოსტაციონარი გახსნეს პარიზის ,,გრანდკაფეში” და პირველი კომერციულისაზოგადო წარმოდგენა კინემატოგრაფიული ფილმისა ზუსტად ამ კაფეშიგაიმართა.
ლუმიერებს მართლაც რომ გაუმართლათ. ყველა აღმოჩენას, ყველაზეუბრალოსაც კი, დიდი დრო და ძალისხმევა სჭირდება. კინოს გამოგონებაზეცდიდხანს მუშაობდნენ მეცნიერები, მაგრამ ლუმიერებმა სხვა მეცნიერებისგამოგონებების სრულყოფილ ვარიანტს ჩასჭიდეს ხელი და უახლოეს მომავალშიშედეგსაც მიაღწიეს.მათ შექმნეს საკუთარი აპარატი ,,სინემატოგრაფი”, რაზეც 1895წელსვე მიიღეს პატენტი. ასეთი პატენტი, არანაკლებ სრულყოფილი, სხვაავტორებსაც ჰქონდათ და სწორედ ეს ხდის სადავოს ლუმიერებისკინემატოგრაფის ავტორებად გამოცხადებას. მიუხედავად ამ დავისა,ჯერჯერობით კინემატოგრაფიის ისტორიის დასაწყისი სწორედ მათ უკავშირდება.
კინოხელოვნება გაჩნდა მე–20 საუკუნეში, რომლისკონცეფცია არის შავ–თეთრი ან ფერადი „მოძრავინახატების“ პროეცირება ეკრანზე.კინოხელოვნებაში ხდება ლიტერატურის, თეატრისდა სახვითი ხელოვნებისა და მუსიკის სინთეზიმისთვის დამახასიათებელი გამოხატვისსაშუალებებით, რომელთაგან უმთავრესიაკინოგამოსახულების ფოტოგრაფიული ბუნება დამონტაჟი. ხელოვნების ეს დარგი თითქმისმთლიანად არის დამოკიდებული ტექნიკურგანვითარებაზე, მათ შორის ფოტოგრაფიების მოძრაობის, პროექცირების,გახმოვანების, კინოფირების დამუშავებისა და გამჟღავნების ტექნოლოგიებზე.
კინოხელოვნება განუყოფლად არის დაკავშირებული კინოინდუსტრიასთან,რომელიც აწარმოებს კინოაპარატურას, გადასაღებ, გადამამრავლებელ,სადემონსტრაციო და სხვა ტექნოლოგიურ მოწყობილობებს. კინოხელოვნებისა დაკინოინდუსტრიის ერთობლიობას კინემატოგრაფია ეწოდება.
კინოს დაბადების თარიღად 1895 წელს მიიჩნევენ, ზოგჯერ კინოს დაბადებისდღესაც მიუთითებენ – 1895 წლის 28 დეკემბერს. ამ დღეს ოგიუსტ და ლუილიუმერებმა სინემატოგრაფის, ანუ ,,ცოცხალი ფოტოგრაფიის” სადემონსტრაციოსტაციონარი გახსნეს პარიზის ,,გრანდკაფეში” და პირველი კომერციულისაზოგადო წარმოდგენა კინემატოგრაფიული ფილმისა ზუსტად ამ კაფეშიგაიმართა.
ლუმიერებს მართლაც რომ გაუმართლათ. ყველა აღმოჩენას, ყველაზეუბრალოსაც კი, დიდი დრო და ძალისხმევა სჭირდება. კინოს გამოგონებაზეცდიდხანს მუშაობდნენ მეცნიერები, მაგრამ ლუმიერებმა სხვა მეცნიერებისგამოგონებების სრულყოფილ ვარიანტს ჩასჭიდეს ხელი და უახლოეს მომავალშიშედეგსაც მიაღწიეს.მათ შექმნეს საკუთარი აპარატი ,,სინემატოგრაფი”, რაზეც 1895წელსვე მიიღეს პატენტი. ასეთი პატენტი, არანაკლებ სრულყოფილი, სხვაავტორებსაც ჰქონდათ და სწორედ ეს ხდის სადავოს ლუმიერებისკინემატოგრაფის ავტორებად გამოცხადებას. მიუხედავად ამ დავისა,ჯერჯერობით კინემატოგრაფიის ისტორიის დასაწყისი სწორედ მათ უკავშირდება.
ლიუმიერებს თავიდან არც უფიქრიათ, რომ მათი გამოგნება ხელოვნების ახალიდარგი იყო. ისინი კინემატოგრაფს მხოლოდ კომერციული მიზნებისთვისიყენებდნენ.
ილუზიონისტური თეაtრის მფლობელმა, ჟ. მელიესმა თავიდანვე შეამჩნია ახალიგამოგონების დიდი პერსპექტივა და საკუთარ წარმოდგენებში ჩართო ეს,,ტექნიკური საოცრება”. ამიტომ კინოხელოვნების ფუძემდებელთა შორის მასერთ-ერთ პირველს მოიხსენიებენ ხოლმე.
კინოხელოვნება თავდაპირველად უხმო იყო, მაგრამ ,,დიდმა მუნჯმა”, როგორც მასუწოდეს, სულ რათაც სამი ათეული წლის განმვალობაში ნამდვილი სასწაულიმოახდინა. აღსანიშნავია, რომ ყველა დროის 12 საუკეთესო ფილმს შორის,რომელიც 1958 წელს დაასახელეს, 9 მუნჯი ფილმი იყო.
მუნჯი ფილმი, ისე როგორც თავად კინემატოგრაფი, ერთბაშად არ შექმნილა.კინოს დაბადების (1895 წ) შემდეგ დიდმა დრომ გავლო და 1916 წელს შეიქმნაპირველი მუნჯური ფილმი. ეს იყო ამერიკელი რეჟისორის, დ. გრიფიტის ფილმი,,მოუთმენლობა”. შეიძლება ითქვას, რომ კინოხელოვნების განვითარების ყველანაბიჯი ტექნიკის წინსვლასთან არის პირდაპირ კავშირში.
1914 წელს, დ. გრიფიტმა პირველად გამოიყენა ფილმში ,,ერის დაბადება”ტიტრები, რაც სიტყვების მაგივრობას წევდა. მაგრამ ტიტრი ვერ შეცვლიდასიტყვას. ფილმში შემოსულმა სცენებმა, დიალოგებმა და ადამიანურმაუერთიერტობებმა სიტყვების აუცილებლობას გაუსვა ხაზი. ასე დაედო სათავეკინოს ახალ სახეობას – ხმოვან კინოს.
საინტერესოა, რომ აპარატი, როომელსაც შეეძლო გადაეჭრა ხმის პრობლემა,ჯერ კიდევ 1906 წელს ი.ლოსტმა გამოიყენა, თუმცა ვერ ხდებოდა მისი გამოყენება,რადგან ვერ ხერხდებოდა ხმისა და კადრების სინქრონში გადმოცემა. ამიტომ, ხმამცოტა დააგვიანდა და ,,დიდი მუნჯი” 1927-1929 წლებში ალაპარაკდა. ხმისგამოგონება თავდაპირველად ცუდად იქნა აღქმული. ჩარლი ჩაპლინიეწინააღმდეგებოდა ხმას. მას სიტყვა ,,კინოს თვითმკვლელობად” მიაჩნდა. თუმცა,წინააღმდეგობების მიუხედავად, ხმა და სიტყვა კინოს განუყოფელ ნაწილად იქცა.ხმოვანი ფილმი გზას იკვალავდა და დღემდე განაგრძობს წინსვლას.
No comments:
Post a Comment